Zasada humanitaryzmu i zasada słuszności w upadłości konsumenckiej – definicja i funkcje

Instytucja upadłości konsumenckiej daje możliwość osobom fizycznym (konsumentom), które popadły w długi w wyniku zdarzeń losowych, aby mogły uwolnić się od zobowiązań finansowych (długów), w które popadły na skutek zdarzeń, za które nie ponoszą winy! Są to sytuacje wywołujące określone skutki, występujące niezależnie od woli ludzkiej w określonym miejscu i czasie (np. choroba, wypadek). W celu pomocy tym osobom ustanowiono formułę upadłości konsumenckiej.

Upadłość konsumencka – negatywne przesłanki, złożenie wniosku

Jednakże, aby instytucja ta nie była nadużywana przez konsumentów (osoby fizyczne) podchodzących do kwestii finansowych w beztroski i lekkomyślny oraz niedbały sposób, przepisy prawa upadłościowego precyzują, kiedy sąd musi oddalić wniosek o upadłość konsumencką (negatywne przesłanki).

Czasem jednak mimo zaistnienia negatywnych przesłanek możliwe jest uwzględnienie przez sędziego wniosku o upadłość. Umożliwiają to zasada słuszności i względy humanitarne, czyli tzw. klauzule rozsądku (generalne).

I Zasada humanitaryzmu (klauzula rozsądku)

Reguła ta nie jest ustawowo zdefiniowana i jest tzw. terminem nieostrym. Jest to celowe działanie ustawodawcy, albowiem daje szansę osobom (dłużnikom) w trudnej sytuacji, które z uwagi na wystąpienie negatywnych przesłanek nie mogłyby skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej. Zatem czymże jest zasada humanitaryzmu?

Jak już zasygnalizowano na wstępie, reguła (zasada) humanitaryzmu stanowi zespół pewnych niezależnych od dłużnika okoliczności rozpatrywanych przez pryzmat sytuacji bytowej (życiowej) konsumenta, np. choroba współmałżonka lub innego członka rodziny tudzież samego dłużnika. Inne przykłady:

• samotne wychowywanie chorego dziecka;
• liczna rodzina, która jest utrzymywana tylko przez dłużnika;
• śmierć osoby najbliższej;
• rozwód;
• kalectwo na skutek wypadku;
• pożar gospodarstwa domowego;
• zaawansowany wiek osoby ubiegającej się o oddłużenie.

Przykłady można by mnożyć. Wszystkie te okoliczności dają szansę, że sąd podzieli argumentacje konsumenta i uzna, że oddłużenie danej osoby pozwoli jej godnie żyć i powrócić do społeczeństwa.

II Zasada słuszności w upadłości konsumenckiej

Wśród reguł (zasad), do których może odwołać się sąd, znajduje się także zasada słuszności!

Nie należy jej porównywać do zasady humanitaryzmu. Przez zasadę słuszności należy rozumieć pewne standardy obyczajowe, moralne i zwyczajowe normy funkcjonujące w danej społeczności. Inaczej mówiąc, to podstawowe normy obyczajowe i moralne będące wyrazem instynktownego poczucia sprawiedliwości, np. dłużnik nie zgłosił w przewidzianym terminie wniosku o upadłość przedsiębiorcy, albowiem w tym czasie, gdy winien to zrobić, opiekował się poważnie chorą żoną.