Wycofanie się dłużnika z kontynuacji postępowania dot. ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Zrezygnowanie (wycofanie) się z dalszego prowadzenia postępowania upadłościowego i jego umorzenie jest jak najbardziej możliwe. Jednakże (a może niestety) po ostatniej nowelizacji prawa upadłościowego (p.u.) decyzja w tej sprawie nie należy wyłącznie do upadłego (dłużnika).

Złożenie wniosku do sądu o upadłość konsumencką

Warto zauważyć, że upadłość konsumencka jest prawem, a nie obowiązkiem dłużnika. Co do zasady, tak samo dłużnik decyduje, czy chce wszcząć, a później kontynuować przeprowadzenie postępowania upadłościowego.

To dłużnik (upadły) decyduje, czy chce złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Taki wniosek może złożyć zaraz po zaistnieniu stanu niewypłacalności, jak i za dwa lata czy też po upływie trzech albo czterech lat od wystąpienia stanu niewypłacalności.

W przypadku osoby fizycznej (konsumenta) niebędącej przedsiębiorcą ogłoszenie upadłości jest wyłącznie prawem, a nie obowiązkiem dłużnika.

Wycofanie już złożonego wniosku o upadłość konsumencką

Dłużnik może w każdym czasie cofnąć złożony przez siebie wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Warto zaznaczyć, że takie cofnięcie jest możliwe do czasu jego prawomocnego rozpoznania. Sąd gospodarczy (upadłościowy) jest związany cofnięciem wniosku na każdym etapie postępowania upadłościowego i po otrzymaniu takiego wniosku ze strony dłużnika. Nie ma innego wyjścia, jak wydać stosowne postanowienie o umorzeniu postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Podkreślam, że wymienione rozważania dotyczą jedynie sytuacji w przedmiocie rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dłużnika (od czasu złożenia wniosku w sądzie do czasu wydania wzmiankowanego uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszenie upadłości).

Umorzenie postępowania upadłościowego na wniosek upadłego

Odmiennie wygląda sytuacja, gdy sąd ogłosi już upadłość dłużnika. Co prawda istnieje wówczas także możliwość złożenia przed upadłego wniosku o umorzenie wszczętego postępowania upadłościowego, lecz sąd nie jest już związany żądaniem upadłego i może zdecydować o dalszym prowadzeniu postępowania upadłościowego wbrew woli upadłego.

Wynika to z treści art. 491¹º ust. 3 p.u., który stanowi, że sąd odmówi umorzenia postępowania upadłościowego, jeżeli uzna, że mogłoby to skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.

Przepisy oraz orzecznictwo prawa upadłościowego nie precyzują, kiedy mogłoby dojść do pokrzywdzenia wierzycieli w związku z umorzeniem postępowania upadłościowego. Moim zdaniem wszystko zależy od okoliczności danej sprawy. Aby dokładniej i precyzyjnie je ustalić, przed podjęciem decyzji sąd może wyznaczyć rozprawę celem wysłuchania upadłego dłużnika. Nadto sąd może zwrócić się do syndyka (doradcy restrukturyzacyjnego) o informacje dotyczące przebiegu postępowania egzekucyjnego, a przede wszystkim stanu masy upadłościowej i przebiegu likwidacji majątku dłużnika.

Wydaje się, że przykładowe przypadki pokrzywdzenia wierzycieli mogłyby mieć miejsce w następujących sytuacjach:

1. Dłużnik składa wniosek o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy toczą się liczne postępowania egzekucyjne wobec niego. Po ich umorzeniu na skutek ogłoszonej upadłości i przekazania syndykowi przez komorników dotychczas wyegzekwowanych środków, upadły (dłużnik) składa wniosek o umorzenie postępowania upadłościowego. Umorzenie postępowania upadłościowego w tej sytuacji skutkowałoby przekazaniem wyegzekwowanych środków przez komorników nie wierzycielom, lecz dłużnikowi (upadłemu).
2. Syndyk w toku postępowania upadłościowego sprzedał dom należący do upadłego, a uzyskana cena została już zapłacona przez kupującego i przekazana do masy upadłościowej. W tej sytuacji umorzenie postępowania upadłościowego spowodowałoby, że środki uzyskane ze sprzedaży domu zostałyby przekazane upadłemu, a wierzyciele nie otrzymaliby nic.
3. Syndyk (doradca restrukturyzacyjny) odkrywa, ustala, że upadły (dłużnik) przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej darował córce mieszkanie. Wobec czego postanawia złożyć skargę pauliańską celem odzyskania darowanego mieszkania i przekazania środków uzyskanych z jego sprzedania wierzycielom. A upadły, aby temu zapobiec, składa wniosek o umorzenie postępowania upadłościowego.
4. Upadły (dłużnik) może nie zgodzić się z orzeczeniem sądu rejonowego (I instancji) i przekazać sprawę do rozstrzygnięcia sądowi okręgowemu (sąd II instancji). Albowiem na postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego przysługuje zażalenie.

Ponowne ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Wycofanie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jak i umorzenie wszczętego już postępowania upadłościowego nie stanowią przeszkody do ogłoszenia upadłości w późniejszym czasie.

Ważne: dotyczy upadłości konsumenckiej

Wskazane powyżej rozwiązania dotyczą wyłącznie postępowań upadłościowych wszczętych na skutek wniosków złożonych po wejściu w życie ostatniej dużej nowelizacji z dnia 24 marca 2020 roku.

W przypadku wniosków złożonych przed 24 marca 2020 (na starych zasadach) sąd jest związany żądaniem upadłego (dłużnika). 

Czyli po otrzymaniu od upadłego (dłużnika) wniosku o umorzenie postępowania upadłościowego sąd musi wydać postanowienie (orzeczenie) o umorzeniu postępowania upadłościowego. Krótko mówiąc, musi zakończyć proces upadłości konsumenckiej.

Zobacz też: Kancelarie Prawa gospodarczego