Możliwość ogłoszenia upadłości przy niezarejestrowanej działalności gospodarczej

Ustawą z dnia 30 sierpnia 2019 roku o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1802) wprowadzono szereg znaczących zmian, które stopniowo są wdrażane w życie od października 2019 roku. W tym artykule skupimy się wyłącznie na bardzo istotnym temacie dotyczącym możliwości ogłoszenia upadłości przy prowadzeniu niezarejestrowanej działalności gospodarczej.

Artykuł 9 przywołanej wyżej ustawy stanowi, że wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności nie upłynął rok.

Zatem, ad-rem: Ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieujawnionej (niezarejestrowanej) w rej. przedsiębiorców (osoba fizyczna, osoba prawna, ułomna osoba prawna, która spełnia przesłanki określone w dyspozycji art. 43 KC, choćby prowadzona przez ten podmiot działalność gospodarcza lub zawodowa, nie została ujawniona w żadnym rejestrze.

Komentowany przepis ucieleśnia materialną definicję „przedsiębiorcy”, stanowiąc zarazem wyraz woli ustawodawcy, by osoba fizyczna, która nie dokonała formalnego zgłoszenia swojej działalności do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej (CEIDG) nie znalazła się w lepszej sytuacji prawnej od osoby dopełniającej ustawowy obowiązek zgłoszenia.

Pod rządami przepisów dawniej obowiązujących osoby fizyczne miały zdolność upadłościową tylko wtedy, gdy prowadziły działalność gospodarczą „po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców {art. 7 ust. 1 Pr. Gosp. [obecne art. 14 i nast. ustawy O swobodzie działalności gospodarczej]}, bez względu na rozmiary tej działalności. W związku z tym w doktrynie (nauce) pojawiły się głosy i komentarze, że celowość takiego rozwiązania jest wątpliwa, albowiem „w postępowaniu upadłościowym, przeważnie i zazwyczaj skomplikowanym oraz kosztownym, nie osiągnie się z reguły w aktualnych stosunkach majątkowych dłużnika (ew. upadłego) pełnego pokrycia długów niż w zwykłym postępowaniu egzekucyjnym.

Twórcy (ustawodawca) wzmiankowanego aktu normatywnego nie uznali przytoczonych argumentów i kreowali przepisy, które umożliwiają ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy bez względu na rozmiar prowadzonej przez niego działalności gospodarczej tudzież formę prawną tej działalności. W tym kontekście nie ma też znaczenia, czy dana osoba fizyczna prowadząca niezarejestrowaną działalność gospodarczą miała kwalifikacje zawodowe lub moralne, które w zwykłym toku zdarzeń musiałaby wykazać przy „normalnym rejestrowaniu działalności gospodarczej”.

Termin ogłoszenia upadłości nierejestrowanego przedsiębiorcy. Pierwotnie, omawiany przepis nie ustanawiał żadnego terminu do złożenia żądanego ogłoszenia upadłości danej osoby fizycznej, w doktrynie i praktyce zgodnie przyjmowano, że w grę wchodzi termin roczny liczony od dnia zakończenia działalności gospodarczej przez tę osobę. W tym zakresie zmiana brzmienia art. 9 stanowi tylko potwierdzenie stanu rzeczy istniejącego do dnia 01 stycznia 2016 roku.

Fundamentalne znaczenie (essentialia negotii) ma natomiast zmiana rodzaju postępowania z ogólnego dotyczącego przedsiębiorców na upadłość „konsumencką”.

Reasumując: w przypadku potrzeby przeprowadzenia postępowania upadłościowego wobec byłego „przedsiębiorcy niezarejestrowanego”. Takie postępowanie jest możliwe tylko na podstawie przepisów szczególnych o upadłości konsumenckiej.

Opracowała:
Kancelaria Prawa Upadłościowego KPU