Moralność płatnicza dłużnika – wina umyślna i wina nieumyślna

Pojęcie moralności płatniczej jako czynnika mającego wpływ na długość okresu wykonywania planu spłaty sensu stricto.

Pojęcie winy

W przypadku ustalenia, że upadły sam doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż 36 miesięcy ani dłuższy niż 84 miesiące. Umyślność działania (wina umyślna) ma miejsce wówczas, gdy dana osoba działa w świadomym zamiarze, tj. chce dokonania naruszenia (dolus directus – zamiar bezpośredni ) albo przewidując taką możliwość i godzi się na nią (dolus eventualis – zamiar ewentualny).

Dla przykładu winę umyślną będzie można przypisać dłużnikowi, gdy zaciągnie kilka kredytów, wiedząc, że za chwilę straci źródło dochodu, a uzyskane w ten sposób środki przeniesie na osoby trzecie lub roztrwoni, a następnie złoży wniosek oddłużeniowy (upadłość konsumencka).

Wina nieumyślna – lekkomyślność lub niedbalstwo

Wina może być nieumyślna w formule lekkomyślności, gdzie dana osoba ma wyobrażenie co do skutku dokonania naruszenia, niemniej bezpodstawnie przypuszcza, że go uniknie. Formą winy nieumyślnej jest także niedbalstwo. Dana osoba nie ma w takiej sytuacji wyobrażenia co do skutku swojego działania, mimo że mogła i powinna była ją mieć. Dokonywana jest też gradacja niedbalstwa na zwykłe i rażące.

Przez rażące niedbalstwo rozumie się bowiem niezachowanie minimalnych (elementarnych) zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. Problematyka ta wiąże się z zagadnieniem elementu subiektywnego winy. Na przykład rażące niedbalstwo będzie miało miejsce w przypadku lawinowego zaciągania nowych zobowiązań kredytowych (nawet kilku w tygodniu), gdy upadły nie ma możliwości należytego regulowania swych uprzednio zaciągniętych zobowiązań finansowych ani faktycznych perspektyw na uzyskanie nowych źródeł dochodu. Innymi słowy, postępowanie w sposób tak „głupi”, że nie można tego zachowania racjonalnie wytłumaczyć.

Natomiast tzw. zwykłe niedbalstwo zachodzi, gdy danej osobie (konsumentowi) można przypisać zachowanie, które uznać należy, iż w określonym miejscu i czasie odbiegało od właściwego dla niej miernika należytej staranności. Rażące niedbalstwo jest zatem kwalifikowaną postacią braku staranności w przewidywaniu skutków działania.

Sprawdź także: Specjaliści od prawa gospodarczego